Λεοπόλδος Α΄ του Άνχαλτ-Ντέσαου

Λεοπόλδος Α΄
Ψευδώνυμο	Ο γέρος του Ντέσαου (γερμανικά: der alte Dessauer)
Γέννηση	3 Ιουλίου 1676 Ντέσαου, Άνχαλτ-Ντέσαου
Θάνατος	7 Απριλίου 1747 Ντέσαου, Άνχαλτ-Ντέσαου
Χώρα	Βασίλειο της Πρωσίας
Κλάδος	Πρωσικός στρατός
Εν ενεργεία	1693 - 1745
Βαθμός	Στρατάρχης
Μάχες/πόλεμοι	Μεγάλος Βόρειος Πόλεμος, Πόλεμος της Ισπανικής Διαδοχής, Πόλεμος της Πολωνικής Διαδοχής, Α΄και Β΄ Σιλεσιανός Πόλεμος.
Τιμές	Τάγμα του Μαύρου Αετού
Σύζυγος	Άννα Λουίζα Φέζε (4  Σεπτεμβρίου 1698)
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ο Λεοπόλδος Α΄, πρίγκιπας του Άνχαλτ-Ντέσαου (Leopold I., Fürst von Anhalt-Dessau, 3 Ιουλίου 1676 – 7 Απριλίου 1747) ήταν Γερμανός ευγενής του οίκου Ασκάνια, κυβερνήτης του πριγκιπάτου Άνχαλτ-Ντέσαου από το 1693 έως το 1747 και στρατάρχης του πρωσικού στρατού. Ως στρατάρχης οι ικανότητες του ήταν μέτριες, αλλά αποτέλεσε έναν εξαιρετικό εκπαιδευτή που εκμοντέρνισε το πρωσικό πεζικό.

Πρώτα χρόνια

Ο Λεοπόλδος γεννήθηκε στο Ντέσαου ως το ένατο από δέκα παιδιά και μόνος γιος του Ιωάννη Γεωργίου Β΄, πρίγκιπα του Άνχαλτ-Ντέσαου και της γυναίκας του Ερριέττας Αικατερίνης του Νάσσαου, κόρης του Φρειδερίκου Ερρίκου, πρίγκιπα της Οράγγης.

Από νεαρή ηλικία ασχολήθηκε με τον στρατό, πράγμα για το οποίο εκπαίδευσε τον εαυτό πνευματικά και σωματικά. Το 1693 έγινε συνταγματάρχης στον πρωσικό στρατό, διοικώντας ένα σύνταγμα και τον ίδιο χρόνο ανέλαβε και την διακυβέρνηση του πριγκιπάτου. Για το υπόλοιπο της ζωής του, εκτελούσε χρέη ηγεμόνα και Πρώσου αξιωματικού ταυτόχρονα. Η πρώτη εκστρατεία στην οποία συμμετείχε ήταν το 1695 στις Κάτω Χώρες στην πολιορκία της πόλης Ναμύρ.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε το 1697 την Άννα-Λουίζα Φέζε (Föhse), κόρη του Ροδόλφου Φέζε, Αυλικού φαρμακοποιού. Ο γάμος ήταν μοργανατικός και τα τέκνα θα έπρεπε να αποκλειστούν της διαδοχής, αλλά ο βασιλιάς της Γερμανίας τον έκανε δυναστικό και οι πρίγκιπες των άλλων κλάδων του Άνχαλτ συμφώνησαν σε αυτό. Είχε τέκνα:

• Γουλιέλμος-Γουσταύος 1699-1737, διάδοχος του Άνχαλτ-Ντέσαου.
• Λεοπόλδος Β΄ 1700-1751, πρίγκιπας του Άνχαλτ-Ντέσαου.
• Ντίτριχ 1702-1769, στρατάρχης.
• Φρειδερίκος-Ερρίκος-Ευγένιος 1705-1781, στρατιωτικός στην Πρωσία, την Αυστρία και τη Σαξονία, όπου έγινε στρατάρχης.
• Λουίζα 1709-1732, παντρεύτηκε τον 4ο εξάδελφό της Βίκτωρα-Φρειδερίκο των Ασκάνια, πρίγκιπα του Άνχαλτ-Μπέρνμπουργκ.
• Μαυρίκιος 1712-1760, στρατάρχης στην Πρωσία.
• Άννα-Βιλελμίνη 1715-1780.
• Λεοπολδίνη-Μαρία 1716-1782, παντρεύτηκε τον Φρειδερίκο-Ερρίκο του Χοεντσόλερν, μαργράβο του Βρανδεμβούργου-Σβετ.
• Ερριέττα-Αμαλία 1720-1793.

Από μια μη νόμιμη σχέση με τη Σοφία-Ελονόρα Σέλντνερ είχε φυσικά τέκνα, που τους δόθηκε το επώνυμο φον Μπέρενχορστ:

• (νόθος) Ιωάννης-Γεώργιος-Ερρίκος 1733-1814, νυμφεύτηκε πρώτα την Αικατερίνη-Χριστιανή-Μαρία Όττο και αφού τη διαζεύχθηκε, σε δεύτερο γάμο την Ερριέττα-Χριστίνα-Καρολίνα του Μπύλο και είχε τέκνα:
  • Γεώργιος-Ιωάννης (η γραμμή του εξέλιπε το 1952), Λουίζα-Σοφία, Βιλελμίνη-Ερριέττα, Κλάρα-Χέντβιχ, Θέκλα-Παυλίνα.
• (νόθος) Κάρολος-Φραγκίσκος 1735-1804, νυμφεύτηκε την Ιωάννα-Ελεονόρα Σολτς και είχε τέκνα:
  • Ερρίκος-Κάρολος, Γεώργιος-Φραγκίσκος, που σκοτώθηκαν σε μάχη, άγαμοι.

Πόλεμος Ισπανικής Διαδοχής

Ο Λεοπόλδος είχε εισαγάγει αρκετές καινοτομίες στον πρωσικό στρατό. Το 1700 περίπου αντικατέστησε την ξύλινη ράβδο για τον οπλισμό του μουσκέτου με σιδερένια. Η καριέρα του σε σημαντικές διοικήσεις ξεκίνησε με το ξέσπασμα του Πολέμου της Ισπανικής Διαδοχής το 1701, όπου ανέλαβε ένα πρωσικό σώμα στρατού στον Ρήνο. Με τον στρατό του συμμετείχε στις πολιορκίες των πόλεων Κάιζερσβερτ και Φένλο. Τον επόμενο χρόνο συμμετείχε στην μάχη του Χόχστατ (Hochstadt), όπου οι Πρώσοι και οι Αυστριακοί ως σύμμαχοι ηττήθηκαν από τους Γάλλους. Το 1704 το πρωσικό απόσπασμα του Λεοπόλδου πήρε μέρος στη μάχη του Μπλένχαϊμ.

Η επίθεση του Λεοπόλδου στην μάχη του Τορίνου

Το 1705 ο Λεοπόλδος επικεφαλής ενός σώματος πρωσικού στρατού στάλθηκε στην Ιταλία, όπου και πολέμησε στην μάχη του Κασάνο. Στην πολιορκία του Τορίνου ήταν ο πρώτος που εισέβαλε στα εχθρικά χαρακώματα στις 7 Σεπτεμβρίου 1706. Μετά από μία ακόμη εκστρατεία στην Ιταλία, μεταφέρθηκε στις Κάτω Χώρες, όπου ήταν παρών στην πολιορκία της πόλης Τουρνέ του Βελγίου και έπειτα στην μάχη του Μαλπλακέ.

Την χρονιά 1710 δόθηκε στον Λεοπόλδο η διοίκηση ολόκληρου του πρωσικού αποσπάσματος στο γαλλικό μέτωπο. Το 1712 προήχθη στον βαθμό του στρατάρχη, έπειτα από αίτηση του πρίγκιπα και μετέπειτα βασιλιά της Πρωσίας Φρειδερίκου Γουλιέλμου, ο οποίος είχε υπηρετήσει μαζί του ως εθελοντής. Στις αρχές της βασιλείας του Φρειδερίκου Γουλιέλμου Α΄, ο Λεοπόλδος ήταν ένα από τα βασικά μέλη του πρωσικού κυβερνητικού κύκλου.

Μεγάλος Βόρειος Πόλεμος

Η Πρωσία πήρε μέρος στον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο μετά το 1715, όταν το μεγαλύτερο μέρος του σουηδικού στρατού είχε τεθεί εκτός μάχης και είχε αρχίσει να διαφαίνεται η ήττα του Καρόλου. Ο Λεοπόλδος συνόδευσε τον Πρώσο βασιλιά στο μέτωπο με στρατό που αριθμούσε 40.000 στρατιώτες. Οι Πρώσοι νίκησαν μια πολύ μικρότερη σουηδική δύναμη στο νησί Ρύγκεν στις 16 Νοεμβρίου. Στη μάχη συμμετείχε και δανέζικος στρατός ως σύμμαχος της Πρωσίας. Στα χρόνια που ακολούθησαν και έπειτα από μια διένεξη το 1725 με τον στρατηγό φον Γκρούμπκοβ(Grumbkow), που κατέληξε σε μονομαχία, ο Λεοπόλδος αφιέρωσε τις προσπάθειές του στην εκπαίδευση του πρωσικού στρατού.

Εκπαιδεύοντας τον πρωσικό στρατό

Ο στρατός της Πρωσίας είχε αποκτήσει καλή φήμη στους πολέμους που συμμετείχε στο χρονικό διάστημα από το 1675 μέχρι το 1715, αλλά δεν θεωρούνταν από τους ισχυρούς στρατούς της Ευρώπης έως και το 1740, στην αρχή του Πολέμου της Αυστριακής διαδοχής. Το επίτευγμα του Λεοπόλδου πριν τον πόλεμο ήταν η εκπαίδευση του πεζικού. Ήταν από τους αυστηρότερους εκπαιδευτές και κάτω από την επίβλεψή του το πρωσικό πεζικό έγινε μια περίφημη δύναμη, που ακόμα δεν είχε κάνει επίδειξη των δυνατοτήτων του. Ουσιαστικά ο Λεοπόλδος ήταν στρατιωτικός του πεζικού, καθώς στην εποχή του το πυροβολικό δεν καθόριζε το αποτέλεσμα των μαχών. Εντούτοις η απόφασή του να παραμελήσει το ιππικό είχε εμφανή αποτελέσματα στη μάχη του Μόλβιτς.

Εκτός από την αφοσίωση του στην εκγύμναση του στρατού, ο Λεοπόλδος είχε επιρροή στον βασιλιά, καθώς η ανάμειξη του στην υπόθεση της φυγής του Φρειδερίκου έσωσε τον πρίγκιπα, που είχε καταδικαστεί σε θάνατο λόγω λιποταξίας.

Θητεία υπό τον Φρειδερίκο Β΄

Με την άνοδο του Φρειδερίκου Β΄ στον θρόνο και την αρχή των Σιλεσιανών πολέμων, οι προσπάθειες του Λεοπόλδου ανταμείφθηκαν στα πεδία των μαχών. Ο ίδιος ο Λεοπόλδος δεν συμμετείχε συχνά στον στρατό που διοικούσε ο βασιλιάς, σε αντίθεση με τους γιους του και αυτό γιατί ο Φρειδερίκος δύσκολα μπορούσε να χειριστεί τον ηλικιωμένο στρατάρχη. Στο μεγαλύτερο μέρος του πολέμου μέχρι το 1745, ο Λεοπόλδος είχε την διοίκηση ενός στρατού στα σύνορα με την Σαξονία.

Την χρονιά εκείνη πλησίαζε τα 70 και η τελευταία του εκστρατεία έμελλε να είναι και η πιο επιτυχημένη. Στις 14 Δεκεμβρίου ο Λεοπόλδος κατάφερε μια αποφασιστική νίκη ενάντια των Αυστροσαξόνων στο Κέσσελντορφ. Ο Λεοπόλδος ήταν ένας ευσεβής λουθηρανός και ήταν συνήθεια του να προσεύχεται πριν τις μάχες. Έτσι και στην τελευταία του μάχη προσευχήθηκε, με τα λόγια της προσευχής του να είναι τα εξής «Ω Κύριε, μην με αφήσεις να ντροπιαστώ στις τελευταίες μέρες μου. Αν δεν επιθυμείς να με βοηθήσεις τουλάχιστον μη βοηθήσεις αυτά τα καθάρματα αλλά άσε εμάς να προσπαθήσουμε» και πράγματι η καριέρα του τελείωσε με μια μεγάλη νίκη. Μετά τη μάχη αποσύρθηκε από την ενεργό δράση και πέρασε το σύντομο υπόλοιπο της ζωής του στο Ντέσαου, όπου και πέθανε σε ηλικία 71 ετών. Τον διαδέχθηκε ο δευτερότοκος γιος του Λεοπόλδος Β΄.

Πηγές

• Karl August Varnhagen von Ense, Preussische biographische Denkmale, vol. ii. (3rd ed., 1872); Militär Konversations-Lexikon, vol. ii. (Leipzig, 1833).
• Anon., Fürst Leopold I. von Anhalt und seine Söhne (Dessau, 1852).
• Karl Friedrich Pauli (German Wikipedia), Leben grosser Heiden, vol. vi.
• Leopold von Orlich (German Wikipedia), Prinz Moritz von Anhalt-Dessau (Berlin, 1842);
• Crousatz, Militärische Denkwürdigkeiten des Fürsten Leopold von Anhalt-Dessau (1875).
• supplements to Militär Wochenblatt (1878 and 1889);
• Ferdinand Siebigk, Selbstbiographie des Fürsten Leopold von Anhalt-Dessau (Dessau, 1860 and 1876).
• Wilhelm Hosäus (German Wikipedia), Zur Biographie des Fürsten Leopold von Anhalt-Dessau (Dessau, 1876).
• Ludwig Würdig, Des Alten Dessauers Leben und Taten (3rd ed., Dessau, 1903).
• Briefe König Friedrich Wilhelms I. an den Fürsten L. (Berlin, 1905).